Zomerzonnewende

We spraken op deze STEM-blog al over “winterzonnewende”.

Zomerzonnewende is op donderdag 20 juni 2024.
Dat wil zeggen dat de zon heel lang schijnt (tot 22.57 uur).

We spreken ook soms over “de langste dag”.
Dat betekent dat er veel uren tussen zonsopgang en zonsondergang zijn.

Op het noordelijk halfrond van de aarde valt deze dag elk jaar rond 21 juni en wordt deze dag zomerpunt genoemd.

In Stonehenge wordt dit speciaal moment van het jaar ook gevierd.

Tijdens een schrikkeljaar op 20 Juni. In het Engels wordt dit de ‘summer solstice’ genoemd.
Tijdens deze midzomernacht komen duizenden mensen van over de hele wereld kijken naar dit natuurlijke fenomeen.

Zonnewende bij Stonehenge (NOS nieuws)

Wetenschappers zoeken al lang naar de functie van Stonehenge.

De ruimten tussen de staande stenen liggen op één lijn met bepaalde zonnestanden.

Bij zonsopgang op midzomerochtend en bij zonsondergang op midwinteranvond.
Sommige mensen denken dat het monument diende voor sterrenkundige berekeningen. (dank aan National Geographic)

De neerslag

1.zon maakt water warm – verdampen zeewater en rivierwater (vloeibaar wordt gas) 2.waterdamp stijgt – koelt af – kleine waterdruppels vormen wolken – waterdruppels te zwaar uit de wolk vallen (regen, sneeuw, hagel)

Soorten neerslag:
mist – dauw – stortregen – sneeuw – hagel – motregen – ijzel

De waterkringloop
water vaste vorm: ijs
water vloeibare vorm: stromend water (rivieren, zee, vijvers, regenwater)
water in gasvorm: waterdamp

kookpunt water: 100°
vriespunt water: 0°



De luchtdruk

Lucht wordt opgewarmd door de zon
warme lucht stijgt
lucht weegt op ons => luchtdruk

Hoe hoger je bent, hoe lager de luchtdruk.

Wikikids over luchtdruk

Hoge luchtdruk betekent vaak dat het zonnig weer wordt, zonder regen.
Bij een hogedrukgebied is de druk van de lucht hoger in vergelijking met de omgeving.
Doordat de druk hoog is, daalt de lucht van grote hoogte naar beneden: de lucht drukt zichzelf richting de aardoppervlakte.
Hoe dichter de lucht bij het aardoppervlakte komt, hoe meer de lucht opwarmt.
Als de lucht warmer wordt, zet het uit en kan de lucht meer waterdamp vasthouden.
Hierdoor vormen er geen losse waterdruppels en is de lucht helder en onbewolkt.

Lage luchtdruk betekent vaak dat er slecht weer op komst is.
Grote kans op bewolking en regen.
Moleculen in de lucht verplaatsen zich altijd van een plaats met veel moleculen naar een plaats met weinig moleculen.
In een lagedrukgebied is de druk laag vergeleken met de omgeving.
De lucht stijgt daardoor op en koelt af.
Hierdoor houdt de lucht minder waterdamp vast.
Er ontstaat bewolking, vaak ook met regen.

Als de luchtdruk snel verandert, wordt er vaak storm of hevige wind voorspeld.

Het KNMI legt het zo uit.

Lucht weegt niet veel.
1 liter lucht weegt 1,3 gram.
Tel je de hele dikte van de dampkring mee, dan is het toch een behoorlijk gewicht.
Een luchtkolom in de atmosfeer heeft een gewicht.
Dat gewicht geeft een druk op het aardoppervlak.
Op elke vierkante meter aardoppervlak drukt de lucht met 10.000 kg! 
Dit is voor het eerst gemeten met kwik.
De luchtdruk wordt gemeten met een barometer.
Tegenwoordig is de eenheid hectoPascal (hPa) of millibar.

Hoe warmer de lucht, hoe kleiner het gewicht, dus hoe lager de druk.

Hoe hoger je bent, hoe minder lucht er boven je zit en hoe lager de luchtdruk.


Technopolis over luchtdruk

Lucht bestaat uit een heleboel kleine gasdeeltjes.
Zij staan onder invloed van de zwaartekracht van de aarde.
Daardoor heeft lucht een gewicht en oefent het dus een bepaalde druk uit.
Net zoals wij een druk uitoefenen op de grond waarop we stappen.

We voelen de luchtdruk niet op ons lichaam.
In ons lichaam zit heel wat lucht (longen, oren en neus)
De druk van de lucht binnen ons lichaam is ongeveer hetzelfde als die buiten ons lichaam.
Daardoor merk je er meestal dus niets van.

Soms voel je de luchtdruk of de verandering ervan:.
-de luchtdruk daalt tijdens het opstijgen met het vliegtuig
-bij het klimmen in de bergen.
=> gevolg: ploppende oren (Het ​‘teveel’ aan lucht binnenin je oren ontsnapt, zodat het drukverschil verdwijnt)


Lucht stroomt meestal van hoge naar lage druk.
Door de draaiing van de aarde stroomt de lucht spiraalsgewijs naar het centrum met de laagste luchtdruk.
Je kan dat vergelijken met water dat in een leeglopend bad naar het putje stroomt.

Hoe hoger je komt, hoe minder lucht er boven je is.
Bergwandeling => minder gemakkelijk om te ademen (geen zware inspanningen doen).
Lage luchtdruk => minder zuurstof.

Wat is luchtledig?

Hoe hoger je gaat, hoe ijler de lucht.
Die ijle lucht is in feite het begin van luchtledigheid.
Het gaat dus heel geleidelijk.

Op deze blog “luchtdruk”






Semafoor berichten

Wanneer mensen met elkaar op verre afstanden met elkaar willen communiceren dan gebruiken ze wel eens deze “code”-taal.

Lang geleden gaven ze signalen door met rookpluimen, tamtam, postkoetsen brachten brieven, koeriers te paard of lopers deden dat ook (of mondelinge berichten), …

De semafoor is uitgevonden door Robert Hooke.
Hij had het idee van de visuele telegrafie in 1684.
Wikipedia vertelt er nog meer over.


Ze maakten een hele lijn met allerlei semaforen.
De torens stonden op zichtafstand.
Met een verrekijker konden ze de andere torens waarnemen.

“In 1793 begon de oudste broer van Claude Chappe met de voorbereidingen voor de aanleg van de eerste echte lijn met optische telegrafen tussen Parijs en Lille (Rijsel), over een afstand van 192 km met 15 stations.
Een signaal had 9 minuten nodig om deze afstand af te leggen; 32 minuten waren nodig voor een bericht van 36 signalen.
Toen Napoleon in 1799 aan de macht kwam, begon zijn minister van oorlog, Lazare Carnot, aan de uitbreiding van het telegraafnet, onder meer naar Italië en Spanje.”

Interessant voor spoorwegbeveiliging, scheepvaart en militaire operaties.
In elke toren zat een telegraaf. Bij regen en mist was het natuurlijk moeilijker.